Wat met de werkloosheid?

De werkloosheidsgraad lag in september in België op 5.2%. Dat is nauwelijks hoger dan de 5.1% die we optekenden voor januari. De gevreesde toename ten gevolge van de gezondheidscrisis bleef dus uit. In de hele Eurozone was er over die zelfde periode echter een gemiddelde toename van bijna één procentpunt.

Dat beeld zien we ook terug in onze buurlanden. In Duitsland steeg de geschatte werkloosheidgraad met één procentpunt sinds het begin van dit jaar, in Nederland bedroeg de toename 1.4%punt. In Frankrijk fluctueerde  de werkloosheidsgraad sterk, maar ook daar bedroeg deze in september met 7.9% een halve procentpunt méér dan het gemiddelde van de voorgaande maanden. Zo bekeken houdt onze arbeidsmarkt goed stand.

Tijdelijke werkloosheid

Eén van de voornaamste oorzaken daarvoor is het uitgebreide regime van de tijdelijke werkloosheid. Volgens de Rijksdienst Voor Arbeidsbemiddeling (RVA) zaten in april goed 1,1 miljoen mensen minstens gedeeltelijke in dat regime. Dat is een stuk meer dan het historische gemiddelde van 120 000. Niet onbelangrijk: wie terechtkwam in de uitgebreide, versoepelde tijdelijke werkloosheid telde niet mee als effectief werkloos.

De recentste cijfers van de RVA geven aan dat in september, dus vóór de tweede lockdown inging, zo’n 180 000 mensen tijdelijk werkloos waren. Op basis van wat bevraagde bedrijven aangaven in de ERMG-enquête kunnen we vermoeden dat dit aantal in november opnieuw sterk  is opgelopen. Uit de recentste versie van deze enquête bleek verder dat ruim de helft van de bedrijven de komende weken méér gebruik plant te gaan maken van de tijdelijke werkloosheid.

Wat brengt de toekomst

Verstandig economisch beleid moet tot doel hebben een golf van ontslagen  af te slaan of op z’n minst uit te stellen tot na de start van een grootscheepse vaccinatiecampagne. Uiteindelijk zal het gelag evenwel betaald moeten worden. Wij gaan er op dit moment vanuit dat de tijdelijke werkloosheid opnieuw zal gaan dalen vanaf het tweede kwartaal van 2021.

Dit leidt dan tot een communicerende-vaten-dynamiek, waarbij de effectieve werkloosheidsgraad een tegengesteld verloop zal kennen. Rond diezelfde periode zou het ook voor sommige bedrijven en zelfstandigen stilaan onmogelijk worden de activiteiten nog langer verder te zetten*, wat tot een verdere toename van de werkloosheid zou leiden. 

Alles bij elkaar verwachten we tegen eind 2021 een toename van de werkloosheid met 140 000 eenheden, tot ruim 7%.

Een dergelijke stijging lijkt dramatisch maar als we de recente geschiedenis erbij nemen wordt het beeld toch iets genuanceerder. Eind 2017 bedroeg de werkloosheidsgraad ook zoveel. Op dat moment zaten we halverwege de regeerperiode van Michel-I en was de totale tewerkstelling toegenomen met...160 000 personen. Benieuwd of de huidige regering dat kunstje kan over doen in de tweede helft van haar regeerperiode.

* Uit de bovenvermelde ERMG-enquête blijkt dat ruim 10% van de bedrijven zichzelf of  sectorgenoten de komende maanden niet ziet doorkomen.