Wat met de Belgische handelsbalans?

Internationale handel is belangrijk voor ons land. De export vertegenwoordigt 84,2% van het bbp. Dat is een stuk meer dan het gemiddelde van de EU (52%), de OESO (34%) en de Verenigde Staten (11%). De netto-uitvoer – dus de export min de import – uitgedrukt in volumetermen, draagt bij aan de totale bbp-groei. Die bijdrage was de laatste jaren negatief voor ons land. En dat lijkt ook de komende tijd zo te blijven.

Recente evolutie

Onderstaande grafiek toont de evolutie van import en export. Merk op dat het eerder nationale dan binnenlandse cijfers zijn die voor de bbp-berekening gebruikt worden. Een wezenlijk verschil, maar het hogere niveau van detail dat beschikbaar is voor de nationale cijfers helpt om de recente verwikkelingen te duiden.

De volle lijnen tonen eerst en vooral dat we vorig jaar voor een bijna 20% hoger totaalbedrag exporteerden (groen) én importeerden (rood), in vergelijking met vlak voor covid. In volle pandemie lag het bedrag nog een stuk hoger. Dat was onder meer een gevolg van de hoge vaccinproductie in ons land.

Het totale bedrag komt tot stand door een samenspel van volume- en prijswijzigingen. Daarbij valt op dat het prijspeil een stuk hoger ligt dan vijf jaar eerder. De volumes daarentegen liggen merkelijk lager. En die volumegroei is wat we in het bbp terugzien. Veel van de Belgische uitvoer is gelinkt aan invoer, maar ook de binnenlandse vraag vereist import. De sneller groeiende (of zoals nu: trager dalende) invoer wordt niet gecompenseerd door een zelfde evolutie in de uitvoer. Dat leidde de voorbije jaren tot een negatieve bbp-bijdrage van de netto-uitvoer. Een bijdrage die we de komende jaren niet zien verbeteren.

Wat brengt de toekomst?

Na de inflatie-opstoot eind 2022, zorgde de automatische loonindexatie in ons land ervoor dat de arbeidskosten wegsnelden van die in de buurlanden. In zijn recente jaarverslag vergelijkt de Nationale Bank de nieuw opgebouwde loonkloof met de situatie nét na de Grote Financiële Crisis.

De toenmalige arbeidskosthandicap van zo’n 6% werd grotendeels weggewerkt dankzij de loonmatiging in de vijf jaar voor de covidpandemie. De recente toename van die handicap bleef beperkt, maar ging wel opnieuw samen met een relatief groot verlies van uitvoermarktaandelen. De Centrale Raad voor het Bedrijfsleven gaf in dat verband al aan dat er in 2025-2026 geen ruimte is voor conventionele loonstijgingen, boven op de indexering.

Het leeuwendeel van de Belgische export is gericht op de drie buurlanden. Op de vierde plaats vinden we de VS. De afgelopen vijf jaar was de VS goed voor gemiddeld 6,3% van de totale Belgische uitvoer en 6,6% van de totale Belgische invoer. De dreiging van hoge handelstarieven zou het VS-gerichte exportvolume kunnen drukken de komende tijd.

De Nationale Bank geeft aan dat de handel met de Verenigde Staten in het bijzonder gericht is op chemische en farmaproducten. Die maakten tussen 2019 en 2024 gemiddeld 45% uit van de invoer en zelfs 60% van de uitvoer, zoals te zien is op onderstaande grafiek. Dat is toe te schrijven aan de Belgische vestigingen van dochterondernemingen van grote Amerikaanse multinationals in de sector. Een eventuele heffing op die goederen hoeft niet direct een grote impact te hebben: het gaat over producten met een eerder lage prijselasticiteit. Het meest waarschijnlijke scenario is dan ook dat hun aandeel zal terugvallen naar het pre-covidpeil, maar niet noodzakelijk langdurig lager. Geen verdere verslechtering dus, maar voorlopig ziet het ernaar uit dat de internationale handel ook de komende jaren op onze groei blijft wegen.