Van de ene angst in de andere

2022 nam op de financiële markten een zeer slechte start. De oorzaken zijn de sterke stijging van het aantal coronabesmettingen sinds december vorig jaar en de overal exploderende energieprijzen. Over de richting die de rentevoeten binnen enkele weken zullen uitgaan, bestaat trouwens geen enkele twijfel meer. De vraag is niet wanneer de rentevoeten gaan stijgen, maar hoeveel?

Na de erkenning door Vladimir Poetin van de onafhankelijke gebieden van de Donbass-regio in Oekraïne, besliste Berlijn om het megaproject rond de gaspijpleiding Nord Stream 2 te bevriezen. Door met het economische wapen te zwaaien, hoopt de Europese Unie Moskou te doen terugtrekken. Maar het lijkt erop dat die eerste sanctie niet gaat volstaan. En de gevolgen zullen zwaar zijn, ook op het oude continent. Want dat is sterk afhankelijk van het Russische gas aangezien het 40 procent van zijn gasbehoeften uit Rusland invoert. Op de financiële markten lieten de reacties op de militaire escalatie niet lang op zich wachten. De prijzen van gas, olie en graan zijn sterk gestegen en doen vrezen voor nog meer toekomstige inflatie.

De angst voor het virus heeft dus zonder enige overgangsperiode plaatsgemaakt voor de angst voor de oorlog. Dat merken we op de belangrijkste beurzen die sinds begin dit jaar in dalende lijn gaan. De angst voor een oorlog in Oekraïne is intussen werkelijkheid geworden, en komt bovenop de al zeer sterk gestegen energieprijzen die al maanden de groei dreigen te ondermijnen. Die ongerustheid wordt duidelijk weerspiegeld in de langetermijnrente. Die steeg in de VS en in verschillende Europese landen tot meer dan 2 procent. Iets wat we lange tijd niet meer hadden gezien.

Amerikaanse productie als redmiddel

De oplossing zou wel eens van de VS kunnen komen. Gezien de huidige prijs van een vat olie, zouden die geneigd kunnen zijn hun olieproductie op te trekken. Maar dat is misschien makkelijker gezegd dan gedaan.

Sinds de ontwikkeling van ‘fracking’ in 2007, startten de VS met een doorgedreven exploitatie waardoor ze wereldwijd de grootste olieproducent werden. De prijs bedroeg toen 110 dollar. Tal van kleine onafhankelijke producenten implementeerden steeds efficiëntere technieken, zodat het wereldaanbod uiteindelijk de vraag oversteeg. We herinneren ons nog dat in 2015 de prijs van een vat olie ineenstortte tot 28 dollar. Dat leidde tot tal van faillissementen in de sector in de Verenigde Staten. De sector werd vervolgens gesaneerd en de productie werd uit voorzichtigheid beperkt.  

Na het wegwerken van de tekorten

De vraag die iedereen zich stelt, luidt dus: waar wachten ze op om hun productie opnieuw op te drijven? We mogen verwachten dat die de komende maanden aanzienlijk gaat toenemen, waardoor de markt snel terug een nieuw evenwicht zal vinden. Met een prijs per vat die vandaag meer dan 100 dollar bedraagt, is het bovendien goed mogelijk dat de OPEC-lidstaten tot een akkoord komen om hun productie te verhogen. In de Verenigde Staten lijkt vooral het tekort aan arbeidskrachten en aan bepaalde technische onderdelen als gevolg van de pandemie, de grootste rem op de productieversnelling te zijn. We moeten dus wachten tot die problemen verdwijnen opdat de productie opnieuw kan toenemen.

De vrees voor oorlog is zeer reëel en de schade aan de economie is momenteel moeilijk in te schatten. Maar op termijn gokken we op een eventueel nieuw evenwicht op de oliemarkt dankzij de VS. Voor de gasmarkt lijkt het er voor lange tijd zeer complex uit te zien. Maar een nieuw evenwicht op de oliemarkt zou weldoende ademruimte kunnen brengen. Zeker nu de lente in aantocht is en er minder onzekerheid bestaat over de intenties van de Fed. Die zal tijdens zijn bijeenkomst op 16 en 17 maart zijn analyse toelichten.