Omikron en China bepalen kortetermijnvooruitzichten

Nieuwe ‘Global Supply Chain Pressure Index’

Vandaag zitten die aanvoerketens nog serieus in de knoop. De Federal Reserve Bank of New York publiceerde begin dit jaar de nieuwe Global Supply Chain Pressure Index (GSCPI). De index integreert een aantal veelgebruikte maatstaven. Gecombineerd geven die een volledig beeld van de moeilijkheden in de mondiale toeleveringsketens.

Allereerst zijn er de indicatoren voor de transportkosten (Baltic Dry, Harper Index en de kost voor luchtvaarttransport). De tweede set van data omvat relevante subindices van de maandelijkse enquête bij aankoopdirecteurs in de industriële sectoren van de belangrijkste landen: de PMI-indices voor de leveringstijd, achterstand in de bestellingen en de aangekochte voorraden. Tot slot wordt een regressieanalyse gedaan met de vraaggedreven ‘nieuwe bestellingen’-subindex van de PMI en de drie eerdergenoemde aanbodgedreven indicatoren. Via een statistische techniek proberen de auteurs op die manier de vraaggedreven elementen zo goed mogelijk uit de andere subindices te elimineren.

Piekende disruptie

Bijgaande grafiek toont de nieuwe index. De pieken in de globale GSCPI uit het verleden (2011: aardbeving Tohoku en tsunami, plus overstromingen in Thailand; 2017-2018: handelsoorlog China-VS) verbleken in vergelijking met de waarnemingen sinds het begin van de COVID-19-pandemie. Aan het begin van de pandemie, toen China lockdownmaatregelen oplegde, maakte de GSCPI een stevige sprong. De index daalde vervolgens kort nadat de wereldproductie rond de zomer van 2020 weer op gang was gekomen. Tijdens de winter van 2020 veerde het aantal coronabesmettingen opnieuw op, net als de index. “Meer recent lijkt de GSCPI erop te wijzen dat de wereldwijde druk op de toeleveringsketen, hoewel nog steeds historisch hoog, zijn hoogtepunt heeft bereikt en in de toekomst wellicht iets zal afnemen”, aldus de auteurs.

De meest recente PMI-indicatoren wijzen inderdaad in die richting. In de VS daalden de leveringstijden in december fors, zowel in de industriële als in de dienstensector. Ook in Europa verbetert de leveringstijd (vooral als gevolg van een vertraging van de nieuwe bestellingen door de hoge input- en transportkosten). Een ander positief signaal is de maand-op-maandstijging van de Duitse autoproductie met 22 procent in december.

Omikron

Eindelijk? Het is nog te vroeg om victorie te kraaien. Talrijke hindernissen liggen nog op de loer. De twee belangrijkste op korte termijn zijn de snel opkomende omikronvariant en de aanhoudende zerotolerancepolitiek in China. Zeker in combinatie met de veel besmettelijkere nieuwe coronavariant riskeert China meer dan ooit de globale aanvoerketens te ontwrichten.

We beginnen met omikron. De besmettingsgraad van de variant is veel hoger dan bij de vorige coronaversies. Een kerstfeest op dag één van de kerstvakantie met allemaal vooraf geteste aanwezigen resulteerde in tien dagen quarantaine, drie gemiste MTB-tripjes, twee gemiste shoppingtrips (dat viel mee) en een nieuwjaarsviering in zeer intieme kring. Uiteindelijk testten 27 van de 30 aanwezigen in de daaropvolgende dagen positief.

Hoge besmettingsgraad

Voor België berekende Tom Wenseleers, professor biostatistiek aan de KU Leuven, dat de groeisnelheid in aantal wekelijkse infecties zal pieken rond 149 procent. De piek van nieuwe besmettingen zou dan uitkomen op meer dan 60.000. Op 8 januari zaten we volgens Sciensano op 25.000, sowieso al het hoogste peil sinds de start van de pandemie. Voor de hospitalisaties wijzen Wenseleers’ ramingen op een groeipercentage van 95 procent.

De COVID-19-mortaliteit blijft gelukkig dalen. In de periode van 31 december tot 6 januari is het aantal nieuwe ziekenhuisopnames gestegen (+28%), maar daalde het aantal bezette bedden op intensieve zorgen verder (-12%) ten opzichte van de voorgaande periode van zeven dagen. De ziekte-ernst van omikron, die circa 50 procent lager is dan delta, is de enige meevaller.

De gevolgen voor de aanvoerketen zijn potentieel enorm. Met de versoepeling van de quarantaine- (bij een risicocontact) en isolatieperiodes (bij een effectieve besmetting) anticiperen de Belgische en heel wat buitenlandse politici op de aanstormende tsunami van nieuwe besmettingen. Vandaag al vangen we signalen op van tekorten aan arbeiders en bedienden in bedrijven om de productie op peil te houden. Dat zal niet anders zijn voor buitenlandse toeleveranciers en voor personeel in de haven- en transportsector. Meer vertragingen, meer cruciale componenten die ontbreken: het aantal oplopende omikronbesmettingen riskeert bijkomend te wegen op de nu al ontwrichte toevoerketen.

Zero tolerance voor COVID-19

Dan is er nog de zerotolerancestrategie van China. Die werkte tot nog toe perfect. Het aantal doden per miljoen inwoners in China bedraagt sinds de start van de pandemie 3,21. In de VS is dat 2516 inwoners per miljoen, 2446 in België, 1861 in Frankrijk en 1232 in Nederland. De maatregel draagt ook de goedkeuring weg van de meeste Chinezen. De keerzijde van de medaille is een aanzienlijke macro-economische rekening voor China, maar ook globaal.

China sloot in 2021 twee terminals (behorende tot de top vijf van belangrijkste terminals wereldwijd) als gevolg van minimale uitbraken. Van de top tien van globaal drukste havens liggen er zeven in China. 90 procent van de wereldhandel gebeurt via zee. Iedereen houdt dan ook zijn hart vast voor oplopende Chinese besmettingen. De voorbije dagen verscherpte China de controle op een uitbraak in Tianjin, een stad met 14 miljoen inwoners in de buurt van Peking. 23 gevallen werden daar gemeld. Xi’an, een andere stad met 13 miljoen inwoners, is sinds 22 december in lockdown.

Afschaffen is onwaarschijnlijk

Heeft het aanhouden van de zerotoleranceregel nut bij de veel besmettelijkere maar minder dodelijke omikronvariant? Een terechte vraag, zeker in combinatie met de grote onduidelijkheid over hoe doeltreffend het Chinese vaccin is tegen het nieuwe virus. Op korte termijn, met de Olympische Winterspelen voor de deur, zit een strategiewijziging er niet in. Afgelasten zou leiden tot gezichtsverlies, niet in het minst tegenover Japan. Daar gingen de Olympische Zomerspelen wel door. De Spelen moeten dus ook doorgaan in China, en een grote uitbraak moet koste wat het kost vermeden worden.

Ook een latere versoepeling is verre van zeker. In oktober houdt de Communistische Partij haar 20e Nationaal Partijcongres. Daar worden de plaatsen van de toppolitici voor de volgende vijf jaar verdeeld. Xi Jinping gaat daar mogelijk voor een derde mandaat van vijf jaar als president en secretaris-generaal van de Communistische Partij. Daarmee zou hij de regel van maximaal tien jaar leiderschap aan zijn laars vegen. Niets mag die historische gebeurtenis overschaduwen.

Normalisatie na corona

De afnemende druk op de aanvoerketen komt, op termijn, waarschijnlijk van een heroplevende vraag naar diensten ten nadele van goederen. De lockdowns zorgden voor een explosie van de vraag naar gebruiksgoederen. Op een bepaald moment zijn alle meubels in huis echter vernieuwd, is de tuin heraangelegd en bezit elk familielid zijn eigen iPad. Vroeg of laat is de vraag verzadigd.

Nieuwe medicijnen en een stijging van de wereldwijde vaccinatiegraad zullen toekomstige uitbraken minder restrictief maken. De inhaalrace voor diensten kan dan beginnen. Meer geld zal gaan naar reizen, cultuur en horeca. De vraag naar goederen zal tijdelijk verminderen en de aanvoerketens zullen normaliseren. Dat is onze optimistische blik voor de komende kwartalen, maar mogelijk moeten we ons eerst nog door enkele moeilijke weken heen worstelen.