Zeer dure energie

Er gaat geen dag voorbij of de exploderende energieprijzen zijn onderwerp van gesprek. Ze ondergraven het consumentenvertrouwen, want ze hebben een onmiddellijke impact op de koopkracht van de consumenten. We bevinden ons nog steeds in volle gezondheidscrisis, maar worden tegelijk geconfronteerd met een tekort aan allerlei grondstoffen. Daardoor zijn we er stilaan aan gewend geraakt dat de prijskaartjes zowat overal de pan uit rijzen. In België eindigden we 2021 met een inflatie van 5,7%, terwijl we dat jaar startten met een inflatie van 0,5%. Tien keer lager dus! Het cijfer voor januari 2022 is nog slechter want de prijsstijgingen lopen op tot 7,6%. Als gevolg van de torenhoge en nooit eerder geziene tariefstijgingen, neemt energie een bijzondere plaats in ons dagelijks leven in.

Maar niet alle Europese landen zitten in hetzelfde schuitje. Een becijferde analyse leert ons dat de Belgen echt zeer slecht bedeeld zijn. De prijszetting wordt bepaald door verschillende factoren. Die zijn vaak politiek (welke belastingen worden er toegepast?) en technisch (welke contracten met leveranciers, welke energiemix?) van aard. De energieprijs hangt uiteraard ook af van de energiebron en van de mate waarin een land onafhankelijk is voor zijn bevoorrading. De toestand is vooral zorgwekkend voor de Europese landen die voor hun gasbevoorrading van Rusland afhankelijk zijn.

De keuze van het soort energie

Een land dat altijd over veel wind kan beschikken en dat op windenergie heeft ingezet, kent niet dezelfde problemen als een land waar geen wind is. Hetzelfde geldt voor zonne-energie: een land dat heel het jaar door uitzonderlijk veel zonneschijn kent, zoals Spanje, bevindt zich in een veel comfortabelere situatie dan ons land.

Verdubbeling van de gasprijs in België

We waren benieuwd naar de evolutie van de elektriciteits- en gasprijzen en vergeleken die met andere Europese landen.

Uit de twee grafieken hiernaast blijkt duidelijk dat in België de gasprijs eind 2021 ronduit verdubbeld is (+100%). Elders waren de prijsstijgingen aanzienlijk lager (+50% in Frankrijk en zeer beperkt in Portugal, Duitsland en Spanje).



Wat de elektriciteitsprijs betreft, zien we in België een stijging van 45% op jaarbasis, terwijl Frankrijk, Duitsland en Portugal bijna geen stijging kenden. Alleen in Spanje en Nederland steeg de elektriciteitsprijs in 2021 sneller dan in België. Maar we moeten dat ongetwijfeld wat nuanceren, want daar waren de elektriciteitsprijzen in 2020 gedaald. Daardoor krijg je de facto een snellere stijging op jaarbasis.

Gevolgen voor het consumentenvertrouwen

In België is het gewicht van de energie-uitgaven voor elk gezin verschillend (dat gaat doorgaans van 5 tot 20% van het budget). Het hangt af van de gezinssamenstelling, het inkomen en een hele reeks andere criteria. Maar het is duidelijk dat zulke prijsstijgingen een dramatische en ontwrichtende impact hebben op het consumentenvertrouwen. En dat werd de voorbije twee jaar al aanzienlijk ondermijnd door de gezondheidscrisis en door de stijging van het gemiddeld prijsniveau. De brandstofprijzen namen we niet mee op in onze analyse, maar het is duidelijk dat ook die prijzen wegen op het budget van de Belgen.

Laten we in elk geval hopen dat deze cijfers de aandacht trekken op het moment dat ons land strategische keuzes moet maken op het vlak van energiebeleid.