Indische politiek en democratie … volgens Modi (#2/10)

In ons eerste artikel hadden we het over het enorme potentieel en de diversiteit van India, en waarom India NIET het nieuwe China wordt. In een democratie gaat alles langzamer. Deze keer praten we over de "Indische politiek en democratie … volgens Modi". De strijd voor de kiezer in 2024 is, zoals altijd, een mix van religie, kaste en het uitdelen van ‘freebies’. Een gevecht voor "mind space" noemt politiek analist Amitabh Dubey van GlobalData TS Lombard het. Voor de financiële markten zou stabiliteit (= geen verandering) het beste resultaat zijn.

De hindoe-nationalistische BJP van Modi

Het politieke bestek in India met zijn federale structuur, 28 staten en 8 unieterritoria is complex. Het is een Unie van Staten, wat impliceert dat de staten niet samengekomen zijn om een centraal bestuur aan te stellen, maar dat het centrum de staten heeft gecreëerd. Er is een duidelijke verdeling van de machten tussen de centrale overheid en het staatsbestuur. De centrale overheid neemt de verantwoordelijkheid voor defensie, buitenlandse zaken, de spoorwegen, het bankwezen en nog enkele andere zaken. De bevoegdheden van de staten omvatten onder meer politie, gezondheidszorg, landbouw en de lokale overheden.

De National Democratic Alliance (NDA) leidt vandaag het centrale bestuur, met als belangrijkste partij de Bharatiya Janata Party (BJP) van premier Narendra Modi. De BJP is een hindoe-nationalistische partij, terwijl het Indian National Congress (kortweg Congress, de belangrijkste oppositiepartij) te boek staat als een seculiere politieke partij. De BJP begon aan populariteit te winnen na 1992. Hindoes claimden de plaats waarop de Babri Masjid-moskee in Ayodhya stond. Toen leidden zware rellen tussen moslims en hindoes tot 17 doden in de stad en meer dan 2.000 elders in India. In januari 2024 opende Modi de Ram Mandir-tempel voor hindoes op dezelfde plek, een belofte die de BJP in 1992 had gedaan. Religie speelt een belangrijke rol in de politiek. Bijna 80 procent van de Indische bevolking is hindoe. Iets minder dan 15 procent is moslim.

Thomas Easton, Mumbai Bureau Chief voor The Economist in India en auteur van de online nieuwsbrief India Business and Finance merkt op: “De verantwoordelijke voor toerisme van de Indische administratieve dienst vertelde me dat er vandaag amper 2 hotel zijn in Ayodhya (bovenop al de niet-officiële gasthuizen). In de zeer nabije toekomst, komen er daar 115 bij en er zijn er nog meer in aanbouw.” Hij besluit: “Naast alle andere zaken (en er zijn veel andere zaken in dit geval) toont het aan dat wanneer India dingen gedaan wil krijgen, dan slaagt het daar ook in.”

Het verboden maar alomtegenwoordige kastensysteem

Naast religie voegt het kastensysteem een extra laag complexiteit toe aan politiek en maatschappelijk India. Gemeenschappen en geboortegroepen verenigen zich in jati’s. In die jati’s zitten groepen van doorgaans één, maar soms ook verschillende sociale klassen of varna’s. Er waren historisch vier varna’s:

(1) Brahmanen – de priesterlijke en geleerde klasse

(2) Kshatriya's – de strijders en heersers, en ook de grootgrondbezitters

(3) Vaishya's – de landbouwers en handelaars

(4) Shudra's – de burgers en arbeiders

Als vijfde waren er nog de dalits of onaanraakbaren, een buitengesloten groep die het allerzwaarste en -vuilste werk moest doen.

Discrimineren op basis van kasten is officieel verboden, maar het leeft nog altijd in vele plaatsen. Het definieert je status, je job en vaak ook je groeikansen. Iemand van een lagere kaste boven iemand van een hogere plaatsen, kan je als ploegbaas problemen opleveren. Dalitmeisjes krijgen tot op vandaag nog apart les.

Impliciet blijven kasten ook in de Indische wet ingebakken. Om de ongelijkheid tussen de verschillende kasten weg te werken, moet elke school en universiteit verplicht 40 procent van de plaatsen voorbehouden voor leerlingen en studenten uit de lagere klassen. Dat geldt ook voor overheidsjobs, maar door de geleidelijke privatisering krimpt dat aantal jobs. “Er is de laatste jaren wel vooruitgang geboekt”, stelt mensenrechtenactiviste Manjula Pradeep in een interview met de Belgische krant De Standaard. Pradeep mocht de Verenigde Naties en het Europees Parlement toespreken over dwangarbeid, seksueel geweld tegen vrouwen en discriminatie van de dalit. “De jongere generaties komen meer voor hun rechten op. Dat komt omdat vrouwen mondiger zijn geworden.”

Een gevecht voor de ‘mind space’ van de kiezer

Vrouwen van de laagste kasten hebben het het hardst te verduren. “Maar de cultuur is niet veranderd. Een voorbeeld: toen ik twee weken geleden op de trein zat te wachten, begon een vreemde man een gesprek met mij. Het eerste wat hij mij vroeg was: ‘Wat is je kaste?’ […] Vroeg of laat komt die vraag. Het beste bewijs daarvan is dat er vandaag nog altijd weinig gemengde huwelijken zijn tussen mensen van verschillende kasten.”

“De economische groei heeft er wel voor gezorgd dat velen in de lagere kasten welvarend zijn geworden”, aldus Amitabh Dubey, politiek analist bij GlobalData TS Lombard. “Politieke partijen worden gevormd rond een kaste, en in sommige staten kan een kaste met een groot aantal mensen en politieke invloed, de verkiezingen winnen en zo financiële middelen naar zich toe trekken.” De lagere kasten, met de meeste aanhangers, verwerven zo politieke macht en geld voor een betere scholing en betere huisvesting, iets wat de hogere kasten al lang hadden. “Daarop verenigen de hoge kasten zich op basis van religie, het hindoeïsme. Waarop sommigen uit die lagere kasten zeggen: ‘Ik ben ook een hindoe, ik wil politiek niet gealigneerd zijn met moslims, dus sluit ik me aan bij de partij van de hogere kasten.’ En zo wordt het een gevecht voor de ‘mind space’ van de kiezer.” Verkiezingscampagnes worden door sommige partijen dan ook gevoerd op basis van economische prestaties, andere gooien het over een nationalistische boeg, inclusief religie.

Indische democratie

India blijft de grootste democratie ter wereld, maar in de democratie-index van de ‘Economist Intelligence Unit’ (EIU) daalde de score sinds 2014 van een piek van 7,92 naar 7,04 vandaag. Daarmee komt India op plaats 46 van 167 landen, op gelijke hoogte met Polen en tussen Zuid-Afrika (45) en Suriname (48). EIU heeft het over een ‘gebrekkige democratie’. “De Indische instituten zijn sterk ontwikkeld en verankerd”, schrijft het instituut. Maar “een verzwakking van de politieke cultuur door schimmige politieke financieringssystemen ten voordele van de heersende partij, de toenemende trend om spanningen tussen verschillende gemeenschappen aan te wakkeren en rechtspraak die beslissingen in het voordeel van de leidende partij stuurt”, wegen op de score voor politieke cultuur. De vrijheid van de pers is wettelijk beschermd in India. Niettegenstaande daalde India in de ranking voor de persvrijheid volgens de ‘Reports Without Borders’ Press Freedom Index’ van plaats 150 in 2022 naar 161 in 2023, op 180 landen.

Van de 323 van in totaal 543 te behalen zetels in het machtige Lagerhuis – het bestuur is ‘op zijn Brits’; India was tot 1947 een Britse kolonie – zijn er 290 van de BJP. Daarnaast heeft de BJP ook een meerderheid in 17 Indische staten. De NDA wordt gezien als rechtser en meer bedrijfsgezind dan de ‘Indian National Development Inclusive Alliance’ (I.N.D.I.A) van 29 partijen, geleid door het Indian National Congress. “Maar de economische politiek die gevoerd wordt door beide partijen gaat dezelfde richting uit”, zegt Shumita Deveshwar, Chief Economist voor India bij GlobalData TS Lombard. Beide partijen hebben socialistische standpunten, maar de invulling bij de BJP richt zich meer op een hindoe-gecentreerd nationalistisch discours, terwijl het Indian Congress een breder, meer inclusief beeld van de Indische natie voorstaat. “De BJP tracht vandaag in de staatsverkiezingen munt te slaan uit de hoge populariteit van Modi op federaal vlak en er een ‘Modi-Congress’-verkiezing van te maken in plaats van een ‘BJP versus Congress’-verkiezing”, duidt politiek analist Amitabh Dubey van TS Lombard.

De macht van Modi maakt dat de door de BJP bestuurde staten meer in de pas lopen met het centrale bestuur. Zij kregen stemmen dankzij Modi, dus moeten ze ook meer luisteren Modi, zo gaat de redenering. Maar er zijn ook tal van staten die bestuurd worden door andere coalities. Dubey: “En vaak wordt er dan ook onderhandeld tussen staten en het centrale bestuur over wat er wel en niet zal worden ingevoerd, al naargelang dat in het belang van de staat is of niet.” Zo werd in 2018 een nationale gezondheidszorgverzekering uitgerold door het centrale bestuur, waarvoor grofweg de 50 procent armste Indiërs in aanmerking kwamen: het ‘Ayushman Bharat Prime Minister’s People’s Health Scheme’. Sommige staten weigerden daarin mee te gaan, omdat zij al een eigen gezondheidsprogramma hadden gelanceerd. Andere deden mee, maar voegden er een extra laag en dus een eigen ‘branding’ aan toe.

‘Standing on the shoulders of giants’

“Is Modi een goede leider? Hij heeft flair en is charmant”, zegt Deveshwar. “Er zijn mensen die je zullen zeggen: als je van India houdt, dan moet je van Modi houden.” Modi wordt door de meeste Indiërs gezien als een bekwaam manager. Maar de ene ziet hem liever terugkeren als leider dan de andere. “Mocht ik een CEO zijn, dan zou ik mensen als Modi willen”, zegt dr. Bhagwati. “Je zegt hem: ‘Oké, zorg dat dit gedaan wordt. Je hebt zes maanden.’ En hij zal het voor elkaar krijgen. Maar hij is te veel ratio en te weinig hart.” Modi voerde sinds zijn aantreden tal van hervormingen door. “Toen Newton werd geprezen door zijn medewetenschappers in Cambridge (‘Jij bent zo vooruitstrevend geweest in je ideeën’), antwoordde hij: ‘Ik kon verder vooruitkijken, omdat ik op de schouders van reuzen ben gaan staan.’ Daarmee wil ik zeggen dat ook Modi op de schouders van vroegere giganten is gaan staan.”

Het belangrijkste voordeel van de hoge populariteit van Modi is dat het politieke stabiliteit met zich meebrengt. “Het is de eerste keer in heel lang dat we nu bijna tien jaar een stabiele overheid en een stabiel beleid hebben”, zegt Muhammad[1], een belangrijk Indisch contact dat liever anoniem blijft. Van 1952 tot 1976 regeerde het Indian National Congress met een absolute meerderheid. Sinds 2014 regeert de BJP federaal, en in de meeste staten met een absolute meerderheid. “En ik geloof dat de kans groot is dat de BJP de komende vijf jaar opnieuw met een meerderheid zal regeren. En dat doet me denken aan de jaren 30 in de VS, toen Franklin D. Roosevelt[2] drie keer op rij verkozen werd als president.”

Stabiliteit is goed voor de financiële markten

“Die stabiliteit was in het verleden vaak ver te zoeken”, weet Muhammad me te vertellen. “In 1996 vormde de BJP, de winnende partij met 161 van de 543 zetels in het Lagerhuis, een coalitie om aan een meerderheid te geraken. Het gevecht om wie welke portefeuille kreeg, leidde na amper 13 dagen al tot de val.” Vervolgens vormden verschillende kleinere partijen een coalitie, met de steun van het National Congress. Die coalitie struikelde 18 maanden later.

In 1998 won de BJP met 182 van de 543 zetels. Met enkele regionale partijen vormde ze de ‘National Democratic Alliance’, maar ook toen viel de regering al na 13 maanden. “Die snelle opeenvolging van verkiezingen maakte een gat in de begroting: verkiezingen met de bijbehorende ‘freebies’ zijn duur in India. Het nam jaren in beslag om daarvan te herstellen.” Economische prestaties voorleggen is belangrijk bij verkiezingen. Maar de sleutel ligt in handen van de rurale bevolking, die doorgaans minder merkt van die groei. In de strijd voor de stem van de plattelandsbevolking worden ‘freebies’ alom ingezet, gaande van cash, een gezondheidszorgverzekering, dekens, voedsel, tot kleurentelevisies, laptops, fietsen en goud: onmiddellijke en tastbare voordelen in ruil voor een stem.

De financiële markten zouden zeker tevreden zijn met opnieuw een Modi-coalitie in de komende vijf jaar. Anders hangt het af van de gevormde coalitie. “Is er een alliantie van de oppositiepartijen, dan zal de impact op de financiële markten zeker negatief zijn”, zegt Amitabh Dubey. “De laatste keer dat een BJP-coalitie vervangen werd door een alliantie van de oppositie – in 2004 – daalde de markt met 20 procent in vier dagen,  alhoewel het later wel herstelde.”