Er hangen donkere wolken boven de wereldeconomie als gevolg van de onzekerheid over de handelsoorlog en de groeivertraging in China. «We verlaagden recent onze vooruitzichten voor de Amerikaanse economie van 2,7% naar 2,1% voor 2019, zegt Koen De Leus, Chief Economist bij BNP Paribas Fortis. Voor 2020 strandden we op 2%. Voor de eurozone blijven we op een groei van 1,1% in 2019 en 1% in 2020, tegenover 1,8% vorig jaar. België volgt in het spoor van Europa.»
In plaats van de twee rentestijgingen waarvan we bij de start van het jaar nog uitgingen, zien we nu nog twee rentedalingen voor het einde van 2019 én nog eentje volgend jaar. Zowat iedereen dacht dat Draghi afscheid ging nemen van zijn Europese monetaire tempel met een eerste renteverhoging. Recent maakte hij echter de weg vrij voor een renteverlaging. «Voorlopig houden we de kortetermijnrente nog op nul, maar de ECB heeft duidelijk nog munitie achter de hand om het beleid te versoepelen», aldus Koen De Leus.
Japanisering van Europa
De handelsoorlog heeft niet alleen op korte termijn een impact op de economie. De onzekerheid die president Trump creëert omtrent een wereld zonder grenzen, doet ondernemers twijfelen over expansie-investeringen gericht op buitenlandse afzetmarkten. Op lange termijn weegt dat op de globalisatie. De trage groei van de wereldhandel riskeert zo de wereldgroei te remmen in plaats van hem een duw in de rug te geven. Voeg daaraan het oplopende risico van een harde brexit toe, en Europa staat niet ver verwijderd van een recessie.
Ook van een japanisering zijn we niet ver verwijderd, een economie gekenmerkt door een zichzelf in stand houdende lage reële groei, lage (of zelfs negatieve) inflatie, in combinatie met lage nominale rentes en een vlakke rentecurve. «Europa vertoont met zijn structureel lage groei en inflatie evenals een bijna krimpende arbeidsbevolking zeker gelijkenissen met Japan, merkt de Chief Economist van BNP Paribas Fortis op.
Maar er zijn ook verschillen, zoals de toch nog steeds iets betere inflatievooruitzichten en een lager risico van een ineenstorting van de lonen (sterke syndicalisering). Boodschap is wel dat in het geval van een nieuwe recessie de ECB bondgenoten nodig heeft. Onze regeringen moeten hervormingen doorvoeren inclusief de uitbouw van een politieke en een begrotingsunie evenals het afwerken van de bankenunie.»
Is België ‘FutureProof’?
Is België klaar voor een wereld waar landen meer op zichzelf aangewezen zijn en het risico van japanisering toeneemt? Om deze vraag te beantwoorden, ontwikkelde het departement Economic Research van BNP Paribas Fortis de “FutureProof”-index. De indicator meet aan de hand van telkens 3 parameters hoe België het ervan af brengt in vergelijking met de andere EU-landen in vier belangrijke domeinen: productiviteit, arbeidsmarkt, overheid en omgevingsfactoren.
België staat 16de op de in totaal 28 EU-landen. Ons land scoort sterk voor onderzoek en ontwikkeling en degelijk voor de kwaliteit van het onderwijs. Maar voor levenslang leren komen we amper boven het gemiddelde uit waardoor de totaalscore voor ‘productiviteit’ 67% bedraagt.
De scores voor de andere domeinen zijn een stuk minder goed. We halen dan wel een topscore voor paraatheid voor het digitale tijdperk, ons mobiliteitsinfarct en de vergrijzing halen het gemiddelde voor ‘omgevingsfactoren’ naar beneden. Binnen het domein ‘overheid’ duwen de hoge overheidsschuld en de complexe regulering de score onder het Europese gemiddelde.
Maar vooral inzake ‘arbeidsmarkt’ is het huilen met de pet op. De vacaturegraad, de mate waarin vacatures niet ingevuld geraken, is de hoogste van alle Europese landen. De tewerkstellingsgraad is zwaar ondermaats. Tot slot: het percentage jongeren dat niet naar school gaat, geen job heeft of een opleiding volgt, ligt iets hoger dan het gemiddelde. Dat voorkomt echter niet dat amper een kwart van de EU-landen slechter scoort voor het domein arbeidsmarkt.
Al bij al dus een waarschuwende vinger voor België dat dringend het huis op orde moet zetten. Het voordeel van de zwakke score is wel het enorme opwaartse potentieel als we de juiste maatregelen nemen. Of die een positief effect opleveren, volgen we de komende jaren op de voet aan de hand van de nieuwe ‘FutureProof’-index van BNP Paribas Fortis.
Geopolitiek versus de centrale banken
Sinds het begin van dit jaar kregen we het herstel op de aandelenmarkten waar we bij onze vorige outlook in december 2018 op anticipeerden. Alleen kwam het wat later dan verwacht en was het ook een stuk sterker dan waar we vanuit gingen.
Vorig jaar werden het sterke economische verhaal en het sterke bedrijfsverhaal (bedrijfswinsten) als het ware ondergesneeuwd door de geopolitieke zorgen (handelsoorlogen, brexit, government shutdown, …). Maar hierbij mogen we niet vergeten dat de centrale banken, en vooral dan de Federal Reserve, hun rentebeleid geleidelijk aan aan het verkrappen waren (in de marge want in absolute termen bleven de rentes natuurlijk bijzonder laag). De sterke daling net voor kerst kwam er vooral omdat Jerome Powell op dat moment weinig zin leek te hebben om zijn renteverhogingscyclus stop te zetten.
Maar na kerst kwam hij met een heel anders discours. Ineens waren de renteverlagingen van de tafel en moest de balans niet meer zo nodig worden afgebouwd, met de bekende gevolgen: de sterkste januarimaand in meer dan 30 jaar. En ook de Amerikaanse President Donald Trump deed zijn spreekwoordelijke duit in het zakje door op regelmatige basis te tweeten dat een grote handelsdeal met China eraan kwam.
Toen het echter duidelijk werd dat de handelsdeal nog wat op zich zou laten wachten, viel ook de rally in de aandelenmarkten stil en begonnen we hier en daar wat winstnemingen te zien. De onzekerheid begon ook duidelijk te wegen op de reële (wereld)economie. Tijd voor de centrale bankiers om opnieuw in actie te schieten. Recent hoorden we zowel van de ECB als van de Fed dat ze klaar staan om indien nodig de economie, maar in afgeleide orde ook de markten, te stutten.
Een (onstabiel) marktevenwicht
«Dat alles maakt dat we ons momenteel in een, zij het onstabiel, marktevenwicht bevinden waar noch de stieren noch de beren de bovenhand kunnen halen, stelt Philippe Gijsels, Chief Strategy Officer van BNP Paribas Fortis, vast. Aan de negatieve kant is er de vertragende wereldeconomie met de daaraan mogelijk gekoppelde verzwakking van de bedrijfswinsten. De geopolitieke zorgen lijken bovendien eerder toe te nemen en talrijker te worden dan af te nemen.»
Aan de andere kant staan de centrale banken wederom klaar om de wereld te overspoelen met liquiditeiten en kan Donald Trump toch op ieder moment een wit konijn uit zijn hoed toveren. «Daarbij mogen we niet vergeten dat door de aandeleninkoop door bedrijven (vooral in de VS) en de extreem lage rente er nog steeds bijzonder veel geld in het systeem zit om naar de markt te komen, merkt Philippe Gijsels op. Dat zou moeten zorgen voor een stootkussen tegen een al te sterke daling. Een neutrale weging voor aandelen lijkt dan ook een logische conclusie.»
Obligaties en andere beleggingen
In de obligatiemarkten (waarvoor de bank onderwogen is) wordt het met de dag moeilijker om nog wat rente te vinden. We kijken hierbij vooral in de richting van de groeimarkten (met een goede spreiding), bedrijfsobligaties en Noorse kronen.
Het departement Investment Strategy vindt ook nog opportuniteiten bij alternatieve beleggingen. Langetermijnthema’s zoals vergrijzing, internetbeveiliging, water en “smart energy” worden ook aangekocht bij iedere beduidende terugval. «Groeilanden blijven voor de langere termijn ook interessant. Kunnen we het ons permitteren om op langere termijn niet in China geïnvesteerd te zijn? », vraagt de Chief Strategy Officer van BNP Paribas Fortis zich af.
Voor olie gaat de bank ervan uit dat het USD60-70 de “new USD 100” is. Voor grondstoffen (de metalen) is er een enorme langetermijnopportuniteit omdat er nu een onderinvestering is waardoor we binnen 3 à 4 jaar mogelijk met tekorten en hogere prijzen gaan zitten.
Goud ten slotte blijft in deze onzekere wereld zeker zijn plaats hebben. We kloppen wederom op de deur van het plafond van 1350-1373 USD. «Wanneer we dat plafond doorbreken, zou het de deur openen naar structureel hogere niveaus. We leven in boeiende tijden… », besluit Philippe Gijsels.
Noot: de redactie van deze tekst werd afgesloten op 21 juni 2019.
Midyear Economic & Investment Outlook 2019 - Kan de Belgische economie haar mannetje staan in de toekomst?
Midyear Economic & Investment Outlook 2019 - Kan Europa Japanisering vermijden?
Midyear Economic & Investment Outlook 2019 - De 4 W's voor een hogere rente
Midyear Economic & Investment Outlook 2019 - De catch-22 van de centrale banken
