Stand van Zaken 30: Hoe zit het nu eigenlijk met de globalisering?

SYNOPSIS

In deze synopsis vatten we de belangrijkste ideeën uit deze aflevering samen. Zin in meer informatie? Dan kunt u de podcast – in het Nederlands – beluisteren via deze link.

Dit mag u in deze synopsis verwachten

Globalisering is op haar retour sinds 2008. Maar terwijl de internationale handel in goederen minder groeit dan voorheen, neemt de internationale handel in diensten toe. Bovendien is internationale handel niet langer het bijna exclusieve werkterrein van China. Veel andere landen worden ook actief in de wereldhandel in goederen én diensten. Meerdere landen, diensten én goederen, vandaar het woord ‘multiglobalisering’. Tot zover de korte inhoud, tijd voor de synopsis.

Waarom is de globalisering sinds 2008 op haar retour?

Rond 2008 bereikte de globalisering haar piek, en dat had niets te maken met de wereldwijde crisis destijds. Wat was dan wel de oorzaak? Rond die tijd bereikten bedrijven de grenzen van de efficiëntie in de wereldwijde waardeketen die té complex was geworden. Daarop volgde een beperkte ‘reshoring’, waarbij producten weer dichter bij huis werden vervaardigd.

Ondertussen waren de arbeidskosten in China ook al dermate opgelopen dat het ook financieel minder interessant werd om daar te produceren. De wereldhandel met China nam verder af door de handelsoorlog met de VS en de oplopende invoertaksen.

Ten slotte confronteerde COVID-19 ons met de nadelen van wereldomvattende waardeketens. Bedrijven kiezen nu liever voor redundante opties in plaats van just-in-time-leveringen. Al hangt daar ook een prijskaartje aan vast.

Hoe anders is de wereld voor en na 2008?

De wereld voor 2008, dat is de tijd van de hyperglobalisering. Tussen 2001 en 2008 groeide de wereldhandel met bijna 6% per jaar. De wereldhandel stuwde de globale economie. Tussen 2013 en 2017 daarentegen nam de wereldhandel nog met slechts 2,8% per jaar toe. Met andere woorden: de wereldhandel droeg in die periode bij tot een vertraging van de globale groei. En dat was nog voor COVID-19.

Als we even uitzoomen, dan zien we een wereld die openging vanaf de late jaren tachtig: Reagan en Thatcher aan de macht, de val van de Berlijnse muur, China trad toe tot de Wereldhandelsorganisatie. Een unipolaire wereld waarin vooral de VS het voor het zeggen hadden. Tegenwoordig worden er weer – letterlijk en figuurlijk – muren opgetrokken. De wereld wordt minder open en meer multipolair.

We beleven een tijd van multiglobalisering. Wat wordt daarmee bedoeld?

De ‘multi’ in ‘multiglobalisering’ zit hem in verschillende dingen. Naast de wereldhandel in goederen, is er ook steeds meer internationale handel in diensten. China neemt niet langer alleen het voortouw, zoals tijdens de periode van hyperglobalisering het geval was. Het moet het podium delen met meer en meer opkomende landen.

Om dat wat concreter te maken: in 1990 maakten diensten slechts 9% uit van de internationale handelsstromen, in 2008 was dat 12% en tegenwoordig is het 20%. Dat heeft voor een groot stuk te maken met digitalisering. Het wordt bijvoorbeeld makkelijker om te vergaderen en te werken zonder dat u zich fysiek hoeft te verplaatsen.

Denk ook aan de opkomst van callcenters en IT-diensten op afstand. Wellicht krijgen we binnenkort zelfs les van competente maar goedkopere docenten uit pakweg India. Andere landen die belangrijker worden in deze periode van multiglobalisering zijn Vietnam, Mexico, Taiwan, Maleisië en Zuid-Korea.

Zullen we in de toekomst minder producten importeren uit China?

Wellicht wel. De handelsoorlog tussen de VS en China blijft duren. De kans is groot dat Europa ook protectionistische maatregelen treft rond bijvoorbeeld de invoer van elektrische wagens uit China. Zeker wanneer die de verkoop van Franse en Duitse auto's echt bedreigen.

In de industrie zien we dat er een beweging is van ‘offshoring’ naar ‘reshoring’. In plaats van de hele waardeketen extreem uit elkaar te trekken, maken bedrijven (onderdelen van) producten weer dichter bij huis en soms zelfs in Europa of de VS. Dat zou kunnen leiden tot een industriële renaissance in de VS en Europa.

Daarbij aansluitend trachten landen ook belangrijke grondstoffen in eigen handen te krijgen, of toch op zijn minst bij bevriende naties te halen.

De controle over grondstoffen en het streven naar ‘friendshoring’ is sterk op de radar gekomen van heel wat landen. Dat geldt met name ook voor de zeldzame aardmetalen. Dat zijn belangrijke grondstoffen die in zeer kleine concentraties worden ontgonnen. De VS hebben er grote hoeveelheden van, maar de ontginning was onvoldoende rendabel. China heeft wel zwaar in de ontginning van ‘rare earths’ geïnvesteerd en plukt daar nu de vruchten van. Maar ondertussen maken landen volop werk van ‘resource security’ of grondstoffenzekerheid.

DISCLAIMER

Dit is een synopsis van de podcast Stand van Zaken, opgenomen op 7 augustus 2023. De opinies in die podcast en in deze samenvatting zijn die van de presentator en de geïnterviewden, en geven niet noodzakelijk het standpunt van BNP Paribas Fortis weer.