Russische roulette voor de financiële wereld

Enkele dagen na de start van de Russische invasie in Oekraïne, kondigde de centrale bank de tijdelijke sluiting aan van de beurs. Ze wilde zo een nooit eerder gezien debacle vermijden. In enkele dagen verloor de roebel bijna 40 procent van zijn waarde tegenover de dollar, ontploften de rentevoeten en moest een beurscrash vermeden worden. Het conflict sleept intussen aan en de overheid besliste om de beurs minstens tot 18 maart te sluiten.

100 miljard dollar aan wanbetalingen van obligaties verwacht

Aandelen zoals Gazprom of Lukoil die genoteerd blijven op de Londense beurs, zijn ingestort. In enkele dagen tijd verloren ze ruim 90 procent van hun waarde. Tegelijk flirten obligaties uitgegeven in vreemde valuta met wanbetaling. Ze kunnen hun coupons immers niet meer in valuta uitbetalen. Ofwel omdat ze er geen toegang meer toe hebben, ofwel omdat de Russische regering het verbiedt. Vladimir Poetin zou nog bepaalde betalingen toelaten, maar alleen in roebel. En dat zou voor beleggers sowieso een serieus verlies betekenen. De Russische regering moet vandaag 117 miljoen dollar aan intresten op een obligatie betalen. En omdat Rusland overweegt dat in roebel te doen, zouden we wel eens aan de vooravond kunnen staan van een van de grootste wanbetalingen van het land sinds 1917. De wanbetaling van 1998 die iedereen zich nog herinnert, had betrekking op de binnenlandse schuld. In totaal heeft Rusland (de staat en de bedrijven samen) ongeveer voor 105 miljard dollar aan obligaties uitgegeven in buitenlandse valuta. Daarvoor dreigt vandaag wanbetaling.

Wereldwijde gevolgen

We vinden Russische financiële activa terug in tal van beleggingen in zogenaamde groeilanden. Met als gevolg dat het financieel debacle van Moskou zware gevolgen heeft voor beleggers die daar soms zelfs zonder het te beseffen aan zijn blootgesteld. Emerging Markets-fondsen worden al vele jaren zowat overal ter wereld verkocht, want tot voor kort genoot de Russische schuld een correcte rating. Enorm veel mensen van over de hele wereld hebben er dus in belegd. Als gevolg van de financiële sancties die de internationale gemeenschap aan Rusland heeft opgelegd, zijn de noteringen bevroren van heel wat fondsen die zijn blootgesteld aan Russische activa. Alle grote namen uit de financiële wereld voelen zich in de tang genomen: Pimco, Goldman Sachs, BlackRock. En de eerste cijfers die gepubliceerd werden over de impact van het conflict in Oekraïne doen duizelen. Want in enkele dagen tijd zijn miljarden in rook opgegaan. De meesten hebben ervoor gekozen geen Russische trackers meer te noteren. Hetzelfde geldt voor fondsen uit groeilanden die te veel aan Rusland zijn blootgesteld. Daardoor hebben beleggers vandaag geen enkel idee van de omvang van hun verliezen, of van wanneer ze eruit kunnen stappen en hun geld kunnen terugkrijgen. Onduidelijkheid troef dus. 

Uit de details die verschillende fondsbeheerders in de media publiceerden, blijkt dat enkele grote Russische bedrijven zich qua blootstelling in de topposities bevinden van tal van Emerging Markets-fondsen. Het gaat dan over Lukoil, Gazprom, Sberbank, Novatek, Rosneft, Norilsk Nickel. De schokgolf zal dus groot zijn.

Er is niemand die vandaag, drie weken na de start van de oorlog, nog communiceert over de omvang van de geleden verliezen. De markten zijn immers gesloten en het is improviseren. Dit soort fondsen werd buiten Rusland, in de VS en Europa, op grote schaal verkocht. De schade zou dus wel eens hoog kunnen oplopen.

Zo bezat Calpers, het grootste Amerikaanse pensioenfonds dat de pensioenen van Californische ambtenaren beheert, op het moment van de Russische invasie in Oekraïne voor 420 miljoen dollar aan Russische aandelen en 345 miljoen dollar aan Russisch vastgoed. De blootstelling aan Rusland bedraagt dan wel slechts 0,2 procent van de totale activa, toch liggen die posities aan de basis van een hele reeks kopzorgen, want sinds het begin van het conflict is het onmogelijk geworden om wat dan ook te verkopen. Er rest vandaag niets anders dan af te wachten en… te duimen.

Hoe gaat het aflopen?                                                                                                

We verwachten uiteraard niet dat de Russische overheid zal toelaten dat bedrijven waarvan ze aandelen bezit, failliet gaan. Maar we weten ook dat in Rusland noch de regering, noch de overheidsbedrijven aandeelhouders gunstig gezind zijn. We kunnen er dus van uitgaan dat ze niet zullen toelaten dat die bedrijven instorten. Maar ze kunnen wel in gebreke blijven op hun obligaties. En in het kader van een eventuele reddingsoperatie zou de staat de touwtjes volledig in handen kunnen nemen en de belangen van de andere aandeelhouders volledig wegvagen. Of ze dusdanig laten verwateren, dat het resultaat hetzelfde is.

Die financiële overwegingen vallen uiteraard in het niets vergeleken met de tragische gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne. Maar deze crisis onthult nieuwe zwakheden en nieuwe risico’s waaraan heel wat Europese en Amerikaanse beleggers zijn blootgesteld zonder dat ze daarop voorbereid zijn.