Het Japanse fatalisme

Actieplan van de Japanse centrale bank

De Japanse centrale bank was de eerste om na de gezondheidscrisis te stoppen met geld in de markt te pompen. Ze meldt nu dat ze de belangrijkste rentevoet op het huidige niveau van -0,1 procent gaat behouden, omdat de economie door de energiecrisis te kwetsbaar blijft. Om te vermijden dat tegelijk de langetermijnrentes zouden gaan stijgen, gaat ze vanaf vandaag over tot de dagelijkse aankoop van obligaties op 10 jaar aan een rente van 0,25 procent. Haar balans zal dus opnieuw stijgen, maar de rente zal stabiel blijven.

De yen had onmiddellijk te lijden onder die verklaringen vanwege de angst voor meer ingevoerde inflatie door de sterke stijging van de prijzen voor energie en levensmiddelen, maar de overheid lijkt zich daar geen zorgen over te maken. Het moet gezegd dat de situatie in Japan op het vlak van inflatie niets is vergeleken met wat we vandaag zien in Europa en de Verenigde Staten: de inflatie zal volgens de officiële Japanse vooruitzichten ongetwijfeld hoger liggen dan verwacht, maar zal ondanks alles slechts 1,9 procent bedragen. Terwijl die in de VS en bij ons rond 9 procent schommelt.

Vanwaar zulk verschil?

Het lijkt erop dat Japan opnieuw wordt ingehaald door zijn eigen structurele zwakheden. De belangrijkste daarvan is de vergrijzende bevolking, waardoor het land er al tientallen jaren niet in slaagt een aanvaardbare groei te realiseren, zelfs niet nu het de gezondheidscrisis volop achter zich laat. Een oude bevolking consumeert minder, spaart meer en is niet echt gevoelig voor relancemaatregelen zoals een daling van het btw-tarief of andere maatregelen die aanzetten tot een hogere consumptie.

Daardoor leeft Japan al jaren met een groei van ongeveer nul procent en zelfs in volle energiecrisis ook een zeer lage inflatie. Dat belemmert elke stijging van de rente, hoe klein ook, tot groot ongenoegen van de Japanse gepensioneerden. Want die zijn gedoemd hun buikriem voortdurend aan te trekken, omdat hun spaargeld niets opbrengt en ze beseffen dat ze veel kans hebben nog heel lang te leven. Ze moeten dus gedurende hun hele pensionering zuinig omspringen met hun geld.

Wat mogen we verder nog verwachten?

Op korte termijn zullen er wellicht nauwelijks koerswijzigingen plaatsvinden, gezien die situatie al tientallen jaren aanhoudt. Dat is iets om bij stil te blijven staan gezien het geboortecijfer zowat overal ter wereld afneemt. En zelfs nog meer sinds de gezondheidscrisis. Behalve in het Afrikaanse continent heeft bijna geen enkel land een geboortecijfer hoger dan 2,1. En dat is het cijfer dat nodig is om de bevolking in stand te houden. Ter illustratie: het geboortecijfer in België bedraagt 1,55, in Noord-Amerika 1,6 en in China 0,86!