Coronavirus: de economische impact en hoe de schade beperken

Impact op vraag en aanbod

Naast het oplopende menselijk leed is de economische impact ongemeen hard. De economie incasseert ‘a doubly whammy’ langs de aanbod- en vraagkant. Langs de vraagzijde laat de consumptie het afweten omdat mensen binnen moeten blijven. Daarenboven hebben de crashende beurzen, zeker in de VS, maar ook het feit dat heel wat mensen technisch werkloos zijn, een negatieve impact op de vraag.

Langs de aanbodzijde sluiten heel wat ondernemingen tijdelijk de deuren. Sommige stoppen de productie omdat bepaalde cruciale producten niet worden aangeleverd. Bij andere is er niet genoeg personeel, of omdat ze zitten omwille van ziekte, of omdat hun gezondheid binnen de werkomgeving niet kan gegarandeerd worden.

Omwille die laatste reden ligt de bouwsector bijna volledig stil. Maar ook de maakindustrie, toerisme en horeca, vastgoed en tal van dienstverlenende bedrijven waar face-to-face contacten cruciaal zijn, ontsnappen niet.

Economische groei

Vertrekkende van de geraamde impact op de verschillende sectoren en ervan uitgaande dat de lock down nog zal gelden voor heel april en vervolgens langzaam wordt afgebouwd, ramen we de impact op de Belgische economie op -3,5%. Daarmee zitten we tussen de -3,7% voor Duitsland en -3,1% voor Frankrijk. Italië haalt met een krimp van meer dan 8% de gemiddelde Europese groei naar omlaag. In de VS, dat minder blootgesteld is aan internationale handel, blijft de groeivertraging beperkt tot -0,7 procent.

We beklemtonen dat er veel onzekerheid is omtrent deze voorspellingen. Misschien normaliseert het leven zich sneller dan we verwachten. Mensen, en bedrijven, passen zich snel aan aan een veranderende situatie. We vrezen echter meer voor het neerwaarts risico waarbij na het onder controle krijgen van de besmetting er telkens nieuwe besmettingshaarden opduiken. De Spaanse Griep kwam in drie golven en duurde van maart 1918 tot de zomer van 1919.

Overheden moeten vertrouwen stutten

Ontzettend belangrijk voor de snelheid van herstel na de onvermijdelijke groei-implosie is het antwoord van de monetaire en fiscale overheden. Zij moeten er alles aan doen om de bedrijven overeind te houden. Een langdurige en structurele stijging van de werkloosheid is noodlottig voor het vertrouwen en voor de consumptie waardoor een zelfversterkende neerwaartse cirkel zou ontstaan. Nobelprijswinnaar Paul Krugman stelde ooit dat een kudde angstige schapen erger is voor de beurzen dan een meute bloeddorstige wolven. Dat van die schapen geldt zeker voor de economie.

Rentevoeten op bodem en geld in overvloed

De overheden hebben die boodschap begrepen. De centrale bankiers zetten de geldkraan wagewijd open om tegemoet te komen aan de groeiende vraag naar cash. De Amerikaanse centrale bank maakt nieuwe afspraken met de andere centrale banken om iedereen van voldoende dollars te voorzien. Dollar is de standaardmunt voor internationale betalingen, maar nu de handel tot stilstand is gekomen, is het voor sommige bedrijven niet evident om aan dollar te geraken.

Nieuwe leningen en overbruggingskredieten moeten de bedrijven door de moeilijke periode helpen. De Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank beloven een ongelimiteerde hoeveelheid bedrijfs- en overheidsobligaties op te kopen om de rente te drukken.

De verplichte buffers die banken de voorbije jaren moesten aanleggen, mogen afgebouwd worden en aangewend voor het verstekken van kredieten. De kortetermijnrente in de VS ging naar nul en staat op -0,5% in de eurozone.

Steun voor gezinnen en bedrijven

De centrale bankier gaan ‘all-in’ en ook de overheden komen met gigantische steunmaatregelen. De VS kondigde een pakket van 2,000 miljard dollar of 10% van het bbp aan met onder meer een cheque van 3,000 dollar per gezin, garanties voor bedrijfsleningen en steun voor specifieke sectoren zoals de luchtvaart en de gezondheidssector. Overheidsgaranties voor bedrijfsleningen behoort ook tot het basispakket in de meeste andere landen. Technische werkloosheid, naar het voorbeeld van het Duitse Kurzarbeit, met garantie van 70% van het inkomen werd in België ingevoerd. In Frankrijk verbiedt President Macron ontslagen als gevolg van het coronavirus. Europa maakte reeds een pakket van maatregelen bekend goed voor 1% van het bbp en zal binnenkort waarschijnlijk putten uit het Europese noodfonds om de zwaarst getroffen landen te ondersteunen.

Wie gaat dat betalen?

De wereldwijde schulden stonden voor deze crisis met 320% van het globale bbp reeds op hun hoogste niveau ooit. Die gaan verder de hoogte in. Wie gaat dat betalen? Vooreerst zullen de centrale bankiers de rente een stuk langer dan gepland op hun huidige bodem houden.

Financiële repressie dus. Stemmen gaan ook op om een stuk van deze steunmaatregelen rechtstreeks door de centrale banken te laten betalen. Het gevaar van oplopende inflatie steekt daarmee de kop op hoewel op korte termijn de negatieve schok en lagere olieprijzen eerder richting deflatie wijzen.

Maar dit zijn zorgen voor later. Water, de rest komt later, geldt als basisregel bij brandwonden. De wereld staat in brand en stevent af op de grootste negatieve schok sinds de tweede wereldoorlog. We moeten eerst alles op alles zetten om te grote schade aan onze productieve capaciteit, onze bedrijven en werknemers, te beperken. Cruciaal is ook de moed niet te verliezen. Het donkerste uur is het uur voor de zon opgaat. Behouden we het vertrouwen in een goede afloop, dan zullen we deze gitzwarte bladzijde in de tweede helft van het jaar kunnen omdraaien.