Menu
BNP Paribas Fortis Economie
30.11.2022

Hoop in tijden van crisis

Hoofdeconoom Koen De Leus en hoofdstrateeg Philippe Gijsels van BNP Paribas Fortis blikken terug op een bewogen jaar vol uitdagingen voor de wereldeconomie. Ze delen ook hun visie op de economische vooruitzichten voor 2023.

2022 was een volatiel en uitdagend jaar op de financiële markten. De oorlog in Oekraïne bracht heel wat menselijk leed met zich mee, en de daaraan gekoppelde energiecrisis trof vooral de Europese economie. Maar de hoofdoorzaak van de daling van zowat alle activaklassen was de forse stijging van de rente. In dat opzicht vormt 2022 een totale breuk met het verleden. Door de stijgende inflatie werd de wereld van de ‘Modern Monetary Theory’ (waarbij overheden de economie stimuleren met als gevolg grote tekorten, en de centrale banken de rentes laag houden door schulden op te kopen) verlaten.

Koen De Leus: “Inflatie blijft de globale economie in een wurggreep houden. Maar de Verenigde Staten lijken de piek nu toch achter zich te laten en ook in Europa is er met de recente daling van de gas- en elektriciteitsprijzen beterschap in zicht. Dit jaar zien we de geharmoniseerde inflatie, de favoriete maatstaf van de Europese Centrale Bank (ECB), uitkomen op 10,5 procent. Voor volgend jaar verwachten we 6,3 procent. In België verwacht het Planbureau voor volgend jaar nog één indexoverschrijding midden 2023.”

Loon-prijsspiraal
Toch zullen centrale banken onverdroten renteverhogingen blijven doorvoeren, zelfs als dat een kleine recessie zou veroorzaken. Voor de Verenigde Staten gaan we uit van een piekrente van 5,25 procent voor het eerste kwartaal van 2023. Voor de ECB verwachten we een piekrente van 3 procent begin volgend jaar. Die renteverhogingen zijn er onder meer op gericht om de gevreesde loon-prijsspiraal te voorkomen.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) analyseerde onlangs 79 periodes sinds de jaren 1960 van minstens 3 opeenvolgende kwartalen waarin de consumentenprijzen versneld omhooggingen en de nominale lonen stegen. Daaruit bleek dat dat slechts in een zeer klein aantal gevallen tot een hardnekkige loon-prijsspiraal leidde. De centrale bankiers nemen echter het zekere voor het onzekere.

En daarmee duwen ze de economie bijna zeker richting recessie. Voor de eurozone verwachten we een negatieve groei vanaf het vierde kwartaal van 2022 tot het tweede kwartaal van 2023. In België startte de recessie een kwartaal vroeger, maar we zullen er ook een kwartaal vroeger uit geraken. In de Verenigde Staten leidt de stelselmatig hogere rente vanaf het tweede kwartaal van 2023 tot negatieve kwartaalcijfers. Voor de Verenigde Staten gaan we uit van een krimp met 0,1 procent in 2023 en 0,2 procent in 2024. In de eurozone is dat min 0,5 procent en plus 1,3 procent. En voor België gaan we uit van plus 0,2 procent en plus 1,4 procent.

Gevolgen voor de huizenmarkt
De hoge energiekosten en de rentestijgingen beginnen ook te wegen op de huizenmarkt. De ‘appetijt voor grote aankopen’ (Nationale Bank van België) wijst op een stevige vertraging van de aankopen. De stijging van de hypothecaire rente zorgt er ook voor dat de betaalbaarheid van een woning is teruggevallen tot op het laagste niveau sinds het begin van de jaren 80. Al die indicatoren, in combinatie met verder oplopende rentevoeten, maken dat we voor volgend jaar een lichte daling van de nominale huizenprijzen verwachten.

Koen De Leus: “Op iets langere termijn zien we de huizenprijzen opnieuw geleidelijk klimmen. Met de hoge energieprijzen en de nieuwe wettelijke bepalingen wint het energielabel aan belang. Het toenemende besef van de mate waarin een woning energiezuinig is, kan de prijzen van huizen met een goed EPC-label sneller de hoogte induwen dan die met een slecht EPC-label. Maar het verschil mag niet overdreven worden.”

Uit onze berekeningen blijkt dat een groot deel van het verschil al in de huidige verkoopprijzen verrekend zit. Het prijsverschil tussen een woning met het laagste EPC-certificaat en een woning met het hoogste EPC-certificaat bedraagt toch al zowat 80.000 euro. Dat stemt overeen met wat in de meeste studies naar voren wordt geschoven als de kostprijs van een grondige energierenovatie, namelijk 50.000 tot 80.000 euro.

Ook overheden moeten uitkijken
Niet alleen gezinnen krijgen last van de hogere rentevoeten. Ook overheden moeten uitkijken. De schuldgraad loopt verder op door het begrotingstekort. Maar eens de gemiddeld betaalde rente op de uitstaande schuld de nominale langetermijngroei overschrijdt, dreigt een negatieve rentesneeuwbal. Daar zijn we in België nog niet, maar dit jaar keert wel de trend van de alsmaar lagere impliciete rentevoet, die tientallen jaren werd aangehouden. En als de obligatiemarkten het zaakje niet meer vertrouwen, dan kan de marktrente wel eens zeer snel enkele tientallen procentpunten hoger klimmen, zoals het Britse fiasco onlangs aantoonde. Voorkomen is beter dan genezen. En dus is het beter om nu al de tering naar de nering te zetten.

‘Repricing’ van de wereld
De activaklassen kenden in 2022 een ‘repricing’ door de verhoging van de rente. Opmerkelijk is dat de speculatievere delen van de markten – en dus ook de technologiesector – die het meest profiteerden van de extreem lage rente, nu ook het meest getroffen worden. Activa met veel winsten die ver in de toekomst liggen, zijn het gevoeligst voor de stijgende rente.

Philippe Gijsels: “Het grote verschil tussen voorgaande dalingen, zoals bij de crisis van 2008 en recenter bij de pandemie, is dat de obligatiemarkt deze keer de daling van de aandelenmarkten niet (gedeeltelijk) compenseerde. Doordat de rente steeg, gingen beide samen omlaag. Of met andere woorden, de correlatie tussen beide is in een meer inflatoire omgeving niet langer negatief. En dat maakt een gediversifieerde portefeuille uitbouwen moeilijker.”

Aan de andere kant valt er voor het eerst in vele jaren aan de obligatiekant opnieuw wat rendement te rapen, waardoor de interesse voor obligatiebeleggingen is teruggekeerd. In een wereld waarin risico voor een groot deel van het jaar werd vermeden, deed de Amerikaanse dollar het als vluchthaven zeer goed. Daarnaast profiteerde de ‘greenback’ ook van het oplopende renteverschil met andere blokken zoals Europa en Japan. De Amerikaanse centrale bank ging op het gebied van renteverhogingen immers sneller en harder vooruit. De stijgende Amerikaanse dollar, de stijgende rente en de angst voor een deglobaliseringsgolf zorgden ervoor dat ook de groeimarkten een moeilijk jaar hadden.

Is er verbetering op komst?
De komende weken lijken de sterren gunstig te staan voor een eindejaarsrally. De recentste consumentenprijsindex in de Verenigde Staten doet hopen dat de inflatie lijkt te pieken. Dat zou de centrale banken – en dan vooral de Federal Reserve – in staat moeten stellen om de monetaire rem iets minder hard in te drukken. Het tempo waaraan de renteverhogingen worden doorgevoerd, kan wat afnemen en de visibiliteit op de ‘terminal rate’ kan wat verhogen.

Als de verwachte economische terugval bovendien niet te sterk is en de bedrijfswinsten niet te zwaar onder druk komen te staan, dan is aan alle voorwaarden voor een verbeterende marktomgeving voldaan. En daar zitten we al een hele tijd op te wachten. Daarbij komt dat de maanden november, december en januari typisch positieve maanden zijn voor de aandelenmarkten. Dat is nog meer het geval in jaren met tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten. Sinds 1950 zijn de maanden van november tot april in een jaar met zulke midterm elections altijd positief geweest, ongeacht welke partij de overwinning behaalde. Het verleden is nooit een garantie voor de toekomst. Maar zoals Mark Twain al eerder zei: “History does not repeat itself, but it often rhymes.”

Het verdere verloop van de markten in 2023 zal afhangen van het inflatieverloop. Als de inflatie opnieuw oploopt en de centrale banken moeten overgaan tot een nieuwe renteverhogingscyclus, dan kunnen zowat alle activaklassen het opnieuw moeilijk krijgen. We mogen daarbij niet vergeten dat Paul Volcker in de periode 1979-1980 ook twee renteverhogingscycli nodig had om de inflatie onder controle te krijgen. Daarnaast is er ook altijd het risico dat de recessie dieper en langer is dan gehoopt. Een verdere escalatie van de oorlog in Oekraïne en nieuwe tekorten op de energiemarkt zijn ook risicofactoren. Net als een verdere implosie van de economie in China in plaats van een verbetering van de economische situatie.

Opportuniteiten
Natuurlijk is het mogelijk dat ‘Mister Market’ die en andere klippen (zwarte zwanen zijn per definitie onvoorspelbaar) omzeilt. De ‘repricing’ van de wereld heeft ervoor gezorgd dat heel wat activaklassen tegen veel redelijkere prijzen noteren. En aangezien we ervan uitgaan dat we nog een hele tijd in een omgeving van structureel hogere inflatie zullen leven, blijven we inzetten op reële activa. Maar in een wereld waar centrale banken veel minder in staat zijn om de zaak te controleren, zullen we bijna onvermijdelijk een grotere volatiliteit zien. Dat zal risico’s en uitdagingen met zich meebrengen, maar ook opportuniteiten. Dat geldt ook voor de grondstoffen en de munten, waar de volatiliteit de afgelopen jaren al sterk is toegenomen. Misschien wordt 2023 voor het eerst sinds lang ook een goed jaar voor de groeilanden.

Philippe Gijsels: “Op investeringsniveau is het in een uitdagende omgeving meer dan ooit belangrijk om in te zetten op thema’s waar het water naartoe stroomt. Dat zijn ideeën en langetermijnopportuniteiten die kapitaal zullen aantrekken, bijna onafhankelijk van de conjunctuur. Voorbeelden daarvan zijn alternatieve energie, infrastructuur, gezondheidszorg, maar ook technologische thema’s zoals robotica en internetbeveiliging.”

Noot: De opinies in dit persbericht zijn die van de Chief Economist en / of de Chief Strategy Officer van BNP Paribas Fortis en geven niet noodzakelijk het standpunt van BNP Paribas Fortis weer.

BNP Paribas Fortis (www.bnpparibasfortis.com) biedt in België een totaalpakket van financiële diensten aan particulieren, zelfstandigen, beoefenaars van vrije beroepen, ondernemingen en publieke instellingen. Op het gebied van verzekeringen werkt BNP Paribas Fortis nauw samen, als verbonden agent, met AG Insurance, leader op de Belgische markt. De bank verstrekt internationaal ook maatoplossingen aan vermogende particulieren, grote ondernemingen en publieke en financiële organisaties. Daarbij maakt zij gebruik van de knowhow en het wereldwijde netwerk van BNP Paribas.

BNP Paribas (www.bnpparibas.com) is de grootste bank van de Europese Unie en een belangrijke internationale bankspeler. De groep is actief in 68 landen en telt ruim 193.000 medewerkers, van wie meer dan 148.000 in Europa. Ze bekleedt sleutelposities in haar drie kernactiviteiten: Retail Banking, met alle retailbankingnetwerken van de groep en een aantal gespecialiseerde metiers, zoals BNP Paribas Personal Finance en Arval; Investment & Protection Services, met de spaar-, beleggings- en verzekeringsoplossingen van de groep; en Corporate & Institutional Banking, dat zich op bedrijfsklanten en institutionele klanten toelegt. Op basis van zijn gediversifieerde en geïntegreerde model helpt BNP Paribas al zijn klanten (particulieren, verenigingen, ondernemers, kmos, grote bedrijven en institutionele klanten) met financierings-, beleggings-, spaar- en verzekeringsoplossingen om hun projecten te realiseren. De groep heeft vier thuismarkten in Europa (België, Frankrijk, Italië en Luxemburg) en ontplooit haar geïntegreerde retailbankingmodel ook in het Middellandse Zeegebied, Turkije, Oost-Europa en het westen van de Verenigde Staten. Als vooraanstaande internationale bankspeler beschikt BNP Paribas over toonaangevende platformen en metiers in Europa, een sterke aanwezigheid in Noord- en Zuid-Amerika en solide en snelgroeiende activiteiten in Azië-Pacific. BNP Paribas hanteert in al zijn activiteiten een maatschappelijk verantwoorde en milieubewuste aanpak. Op die manier kan het meebouwen aan een duurzame toekomst en tegelijkertijd goede resultaten en de stabiliteit van de groep verzekeren.

Press Team

Linked Files

Tools