Klimaatopwarming grootste transfer ooit van arm naar rijk

Ook de eerste drie maanden van 2018 brachten uitzonderlijke weersomstandigheden: tegenover een kurkdroog Californië stond een ijzige koude in het oosten van de VS en twee ‘stormen van de eeuw’ in New England. Begin maart, op de dag dat de meteorologische lente van start ging, teisterde de sneeuwstorm Emma en de ‘Beast from the East’ het Europese continent.

Extreme weersomstandigheden worden een terugkerend fenomeen. De opwarming van de aarde is één van de oorzaken met een globaal gemiddelde temperatuur die vandaag 0,85 graden hoger dan een halve eeuw geleden. Zonder bijkomende maatregelen stijgt de temperatuur de komende 80 jaar met gemiddeld 4 graden. Dat is een even groot verschil als de ijstijd versus vandaag.

Natuurcatastrofes

De zonnekloppers juichen. De macro economische impact is echter niet min. Vandaar reeds lopen de kosten op. In een recent rapport toont herverzekeraar Munich Re de evolutie van het aantal natuurcatastrofes die gepaard gingen met aanzienlijke kosten. Van 1980 tot 2017 is er een bijna lineaire stijging van geofysische, meteorologische, hydrologische en klimatologische rampen van 250 naar 710 gevallen. Met 330 miljard dollar was 2017 het op één kostelijkste jaar ooit, volgend op de 350 miljard dollar aan kosten in 2011. Dat hoge bedrag was toen vooral te wijten aan de aardbeving in Tohoku (met onder meer grote schade tot gevolg aan de nucleaire centrale van Fukushima) en de tsunami in Thailand. Over enkele jaren stemt de wereldwijde schade overeen met één keer de totale jaarlijkse Belgische productie van diensten en goederen.

In de iets verdere toekomst riskeren die kosten exponentieel de hoogte in te gaan. Hittegolven leiden tot minder output. Een studie gepubliceerd in Nature, ging na hoe de temperatuur arbeidsproductiviteit en landbouw beïnvloedde in 160 landen tussen 1960 en 2010. Die resultaten combineerden ze met temperatuurvoorspellingen afkomstig van een dozijn andere teams van wetenschappers. Dat leidt tot een schokkende economische groeivoorspelling voor de komende 100 jaar.

Van arm naar rijk

Zet de klimaatwijziging zich onveranderd door, dan daalt het globaal economische inkomen met bijna een kwart tegen het einde van de eeuw in vergelijking met een scenario zonder klimaatverandering. In huidige dollars is dat een verlies van 20,000 miljard, of zo’n 40 keer het huidige inkomen van alle Belgen. Die kost ligt aanzienlijk hoger dan eerdere voorspellingen. De reden is dat onze arbeidsprestatie, productiviteit en landbouwoutput begint te dalen bij een gemiddelde jaarlijkse temperatuur van meer dan 13° Celsius, berekende professoren van de universiteit van Berkeley. Die productiedaling doet zich voor zowel in rijke als in arme landen. Het doet er dus niet toe of een economie meer afhankelijk is van landbouw dan wel van industriële sectoren of diensten.

De kost is, zoals zo vaak in economie, niet evenredig verspreid. Armere landen lijden nu reeds onder hogere temperaturen. Ook in de toekomst zal dat zo blijven. En terwijl de Chinese, Afrikaanse, Indische en de meeste Zuid-Amerikaanse economieën zwaar getroffen worden, is de kans reëel dat de West-Europese, Russische en Canadese economieën voordeel halen uit de klimaatwijziging. “Het zou de grootste herverdeling van weelde in de geschiedenis zijn van arm naar rijk”, besluiten de auteurs.

Oorlog

Gelinkt aan de economische gevolgen zijn er de politieke. Grote stukken van Afrika en Australië, kreunend onder de hitte, veranderen in woestijnen. De huidige migratiegolf die Europa verdeelt, is een peulschil in vergelijking met de toekomstige massale migratie weg uit onbewoonbare gebieden. Dat staat garant voor sociale onrust.

Tijdens de voorbije decennia steeg het aantal burgeroorlogen in sub-Sahara Afrika met 20 tot 30 procent bij een stijging met één graad. De verklaring ligt mogelijk in de impact van het klimaat op de landbouw. Temperatuurstijgingen maken ons – opnieuw – kwetsbaar voor voedseltekorten. Die ecologische vrees lag mee aan de basis van Hitlers rooftocht op zoek naar vruchtbaar land, argumenteert Yale-professor Timothy Snyder in zijn boek “Black Earth: The Holocaust as History and Warning”. De klimaatverandering speelde volgens hem in 2003 al een rol in de burgeroorlog in Soedan.

We gaan steeds beter om met hittegolven: in de rijkere landen wordt airconditioning geïnstalleerd, in de armere worden de daken van de sloppenwijken witgeschilderd. Daarmee lijkt onze reactie vandaag veel – letterlijk – op het gekookte kikkersyndroom: langzaam worden we gekookt, en we schikken ons in ons lot. Nochtans vindt 92% van de EU-burgers de klimaatverandering een ernstig probleem. De gemiddelde Belg rangschikt het op plaats 2 als dé belangrijkste globale uitdaging. Hoog tijd voor de politici om dit probleem dan ook bij de wortel aanpakken en de CO2-uitstoot radicaal naar omlaag halen. Misschien moeten we de verkiezingen in de toekomst maar laten samen vallen met de hete zomers. Zowel voor de kiezers als voor de politici wordt klimaat dan ‘top-of-mind’.