Impact vergrijzing: een kwestie van capaciteiten

Een vergrijzende bevolking is dé grote beleidsuitdaging voor ontwikkelde economieën. Een studie van 22 OESO-landen uit 2019 schat de impact van vergrijzing op de economische groei in de periode 2011-2030. Uitgedrukt in bbp per capita zou die jaarlijks ruim een halve procent lager liggen. Een gelijkaardige studie op basis van Amerikaanse staten bevestigt dat getal.

De impact van vergrijzing

De auteurs van beide studies werkten op basis van een vaste leeftijdsgrens van bijvoorbeeld 65 jaar. Wie die grens bereikt, wordt verondersteld niet langer (in diezelfde mate) deel te nemen aan de arbeidsmarkt. De leeftijdsgrens wordt echter constant gehouden doorheen de hele beschouwde periode. In een recente studie pakken Rainer Kotschy en David Bloom – bekend van zijn onderzoek naar thuiswerk – het anders aan.

Ze hanteren eerst dezelfde aanpak als in de eerdere onderzoeken en berekenen voor een aantal (Europese) OESO-landen de geschatte impact van vergrijzing op de groeivoet. Onderstaande grafiek toont hoe die het hoogst is in Portugal en Spanje, met bijna 1.4 procentpunten. Zweden en Denemarken worden minder getroffen. Daar zou de groei amper 0.5% afnemen. Voor ons land komen Bloom en Kotschy op -0.6%.

Hoe oud is “oud”?

Dan volgt een herberekening op basis van “prospective ageing”. Daarbij nemen ze in acht dat iemand van 60 in 1980 er heel anders aan toe is dan iemand van die leeftijd in onze tijd. Door het gezonder ouder worden – met kwalitatievere gezondheidszorg onder meer – zal een 60’er nu een betere gezondheid en levenskwaliteit kennen, maar ook cognitief sterker zijn en beter kunnen functioneren.

Wanneer de auteurs op die manier de impact van vergrijzing becijferen, zien de resultaten er een stuk beter uit. De gemiddelde groeivertraging over alle beschouwde landen heen halveert zowat. Maar sommige landen zijn er beter aan toe dan anderen. De impact is het grootst voor Spanje en Griekenland. Wanneer we de vergrijzingsimpact op deze manier becijferen, hebben zij er plots een stuk minder onder te lijden. Dat geld ook voor ons land: de groei zou nog maar met 0.3 procentpunt vertragen.

Rijk rekenen

De rooskleurigere vooruitzichten die Bloom en Kotschy aandragen, kunnen beleidsmakers aanzetten tot minder fiscale discipline. Dat is een verleidelijke lezing van de resultaten van hun onderzoek.

Nuttiger is om de vraag te stellen hoe functionele vergrijzing effectief kan worden benut om bijvoorbeeld de arbeidsparticipatie te verhogen. Recent onderzoek uit Nederland wijst nogmaals op de mogelijkheden van beleidsmakers om bijvoorbeeld chronisch zieken aan het werk te helpen. Een tip voor onze volgende regering?