Hoe evolueert de politieke macht in Europa na Brexit?

Halfhartige omhelzing

Het Verenigd Koninkrijk heeft de Europese Unie steeds slechts halfhartig omhelsd. De Britten waren tegen een hogere bijdrage aan de Europese begroting, tegen beslissing bij meerderheid en opheffen van het vetorecht, en tegen een verdere integratie. Als ze de unie verlaten ligt een meer gemeenschappelijk Europees beleid op sommige vlakken misschien binnen handbereik.

Het verhaal van de ‘moeilijke’ Britten mag ook niet overdreven worden. Over de periode 1999-2014 bedroegen de Britse tegenstemmen in de Europese Raad amper 2%. De Britten waren trouwens de grote pleitbezorgers voor het afsluiten van vrijhandelsakkoorden en de uitbreiding van de eengemaakte markt voor goederen naar diensten. Ze zijn ook de drijvende kracht achter de eengemaakte kapitaalmarktunie. Dat laatste realiseren wordt nu moeilijker.

Politiek evenwicht

Het VK zorgde voor een balans tussen het vrije markt instinct van de vooral noordelijke landen tegenover een meer gereguleerde, overheidsgestuurde economie van het zuiden. De Franse protectionistische impulsen werden getemperd. Niet langer, en met Duitsland heeft Frankrijk er de voorbije weken een gelijkgezinde bijgekregen voor de creatie van Europese kampioenen. De dominante positie van Duitsland binnen EU neemt ook verder toe. De helft van de Europeanen meent dat die Duitse impact nu al te groot is. Landen als Zweden, Denemarken en Nederland verliezen een belangrijke bondgenoot.

Het vertrek kon ook vanuit internationaal perspectief moeilijk komen op een slechter moment. De VS, Rusland en China stellen het liberaal internationalisme dat de Europese Unie promoot in vraag. De EU tandem VK-Frankrijk, de twee andere van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, zorgde voor tegenbalans. Maar het VK volgt in de toekomst mogelijk een andere agenda dan de EU.

Wanneer de Europese Unie met één stem spreekt, kunnen we volledige regio’s beïnvloeden. Met het VK buiten de EU, zal die stem in de toekomst iets van haar internationale weerklank verliezen.