Europese overheidsfinanciën: ieder op zijn manier

Uiteraard verschilt de situatie van land tot land. Zo is de financiering van bepaalde uitgaven voor het ene land veel minder problematisch dan voor het andere. 

Portugal heeft een lange weg afgelegd

Portugal is een bijzonder geval. Het land kondigde zonet aan niet te zullen toestaan dat hogere defensie-uitgaven het hard bevochten begrotingsoverschot in gevaar brengen. Het land gaat in mei naar de stembus en peilingen lijken te wijzen op een nek-aan-nekrace tussen de centrumrechtse Democratische Alliantie van de minister en de socialistische oppositie. En de kans is groot dat geen van beide kampen een stabiele parlementaire meerderheid zal kunnen vormen. Het kan dus een hete lente worden in Portugal, en niet alleen wat het weer betreft!

Op het vlak van overheidsfinanciën heeft het land sinds 2011 een lange weg afgelegd. Het raakte toen verstrikt in de storm rond de overheidsschuldencrisis, veroorzaakt door de ineenstorting van Griekenland. De staatsschuld bedroeg toen bijna 130% en het tekort 10% van het bbp. Portugal kreeg een strenge vermageringskuur opgelegd die sporen naliet bij de bevolking. Dertien jaar later is de schuld weer gedaald tot minder dan 100% van het bbp en laat het land, met 0,2 procent, zelfs een licht begrotingsoverschot optekenen. Het is dan ook begrijpelijk dat het vooruitzicht om de controle over de rekeningen te verliezen in slechte aarde valt. Vooral omdat het land eerder gericht is naar het Westen dan het Oosten, en ver verwijderd is van de Oekraïense frontlinie. De noodzaak om de militaire uitgaven te verhogen om de fysieke veiligheid te garanderen, is er bijgevolg minder dringend dan in Polen, Letland of Zweden. De militaire uitgaven bedragen 1,6% van het Portugese bbp, tegenover 5% in Polen. Hoewel het land vastbesloten is om de 2%-doelstelling van de NAVO tegen 2029 te halen, staat het begrijpelijkerwijs terughoudend tegenover het optrekken van de doelstelling, zoals de NAVO voor ogen heeft.

Begrotingsoverschotten: een zeldzaamheid in Europa

Portugal is samen met Duitsland, Denemarken en Ierland een van de weinige landen in de eurozone met een begrotingsoverschot. Het wil in het geval van een economische terugval dan ook enige marge behouden. De handhaving van een begrotingsoverschot wordt ook gezien als essentieel om de schuldratio van het land verder terug te dringen. Zo wil Portugal tegen het einde van dit decennium zakken naar een tekort van 80%.

De voor- en nadelen tegen elkaar afwegen

Terwijl Duitsland en Denemarken hebben beslist om hun militaire uitgaven te verhogen, lijkt Portugal zich meer vragen te stellen over de financiering en de impact van deze nieuwe uitgaven op de leenkosten. De Portugese minister van Financiën zei dat Portugal bereid is meer te doen op het vlak van militaire uitgaven, maar eerst de voorwaarden wilde kennen en wilde weten hoe de leenkosten voor het land zich verhouden op de markt voor staatsobligaties. Het rendement op Portugese 10-jarige staatsobligaties bedraagt vandaag 3,25%. Dat is lager dan in Frankrijk, Italië en Spanje en dus een teken dat Portugal wordt beschouwd als een minder risicovolle kredietnemer. Een heel mooie overwinning als je bedenkt waar het land vandaan komt! Portugal is van mening dat wat de prioriteiten op het vlak van uitgaven betreft, de EU-leden vooral hun inspanningen op elkaar moeten afstellen om de gespecialiseerde industrieën in elk land te ondersteunen. Zo beschikt Portugal over sterke scheepsbouwers en is de vliegtuigbouwer Ogma, die deel uitmaakt van het Braziliaanse Embraer, er gevestigd. Verder levert het Portugese bedrijf Tekever intussen ook drones aan Oekraïne.

Gezond verstand is dus geboden in Portugal: ieder op zijn manier …