De Brexit-saga: dromen, verzwijgingen en leugens

1. “We zenden de EU 350 miljoen pond per week; laten we in de plaats daarvan onze ‘national Health Services’ financieren,” stond te lezen op de grote rode campagne bus van het ‘Vote Leave’ kamp. De factuur van 350 miljoen was een leugen want het hield geen rekening met de terugbetalingen vanuit de EU via landbouw- en andere subsidies. Daarenboven blijkt vandaag dat de rekening voor de Britten fors riskeert op de lopen. In geval van een deal moeten de Britten nog zeker twee jaar bijdragen aan de Europese begroting. Daarna volgt een financiële regeling waarvan de kost geraamd wordt op 35 à 39 miljard pond.Blijft de uiteindelijke gesloten deal steken op een simpel vrijhandelsakkoord waarbij de Britse financiële sector toegang tot de Europese markt verliest, dan raamt de overheid een negatieve impact op de publieke financiën van jaarlijks 60 miljard pond of 3 procent van het nationale inkomen. Het verlaten van de Europese eenheidsmarkt heeft zware financiële gevolgen.

2. “De Britten zullen er economischer zeker niet op achteruit gaan als gevolg van een onafhankelijk VK.” Tot eind november 2018 wachtte de Britse overheid met de publicatie van een officiële kostenraming van de verschillende Brexit opties. Ramingen van andere neutrale bronnen werden genegeerd of geridiculiseerd. Uiteindelijk moest de Britse regering toegeven dat elk Brexit-scenario dat het ook volgt slechter is dan een status-quo. Bijna alle economische ramingen van denktanks, officiële instanties en universiteiten gaan uit van een negatieve impact op lange termijn van -0,5% tot -10% afhankelijk van de gesloten deal. Enkel de ‘Economists for Free Trade’ zien een positieve impact van 2 à 4 procent. Hun uitgangspunten worden door specialisten als absurd beschouwd.

   Niet alleen in de toekomst zijn de Britten er economisch slechter vanaf. Sinds de bekendmaking van de Brexit-uitslag in juni 2016 incasseerde de Britse economie klappen. De zakenkrant Financial Times raamde eind 2017 het productieverlies tegenover een status quo op basis van 14 verschillende parameters. Het kwam uit op een bedrag van 18 miljard pond, of 340 miljoen pond per week. De forse daling van het pond stuwde daarenboven de kost van geïmporteerde goederen stevig de hoogte in. Breinlich et al. ramen dat Britse gezinnen hierdoor 404 pond per jaar meer moeten betalen om dezelfde hoeveelheid goederen te kopen. Die schade kan in geval van een harde Brexit en een verdere daling van het pond nog gevoelig verder oplopen.

   

3. “De vrijheid om onze eigen handelsovereenkomsten te sluiten” is het mantra dat ‘leavers’ tot in den treure herhalen (en de deal van May heeft getorpedeerd). Nieuwe handelsovereenkomsten zullen het exportverlies met de EU snel goedmaken. De EU-landen nemen wel een aandeel van 50% van de totale Britse handel voor hun rekening. Bij het verlaten van de EU vervallen nog eens 70 handelsovereenkomsten met landen die instonden voor 14 à 15% van de Britse goederenhandel. Daarvan zullen tegen de deadline van 29 maart slechts 10 doorgerold kunnen worden.

   Het klopt dat Donald Trump eerder een “snelle en enorme bilaterale handelsdeal” heeft beloofd aan de Britten. Eerder beloofde Trump ook alle Moslims de toegang naar de VS te verbieden en de Mexicanen te laten opdraaien voor de kosten van zijn muur. En zelfs als zo’n deal er zou komen, zijn voordelen ervan beperkt: op lange termijn levert een handelsdeal met de VS een extra 0,2 procentpunt op. Elke andere deal met een belangrijke economische mogendheid voegt daar 0,1 procentpunt aan toe. Het effect is beperkt omdat de huidige tarieven reeds laag zijn in de meeste sectoren en vrijhandelsakkoorden de belangrijkste obstakels voor handel, de niet-tarifaire barrières, amper wegwerken.

4. “Gedaan met de overdreven EU-regelgeverij!” Dat klopt. Eens uit de Europese Unie kunnen de Britten eigen regels opleggen. Maar dan stopt ook de frictievrije handel met alle EU-landen die het volgen van de Europese regels binnen de eenheidsmarkt mogelijk maakte. In de plaats zullen Britse bedrijven die naar de EU willen exporteren exportlicenties moeten aanvragen, productetiketten aanpassen, producten certificeren, complexe regels van oorsprong volgen, enzovoort. Die niet-tarifaire barrières zadelen de Britse bedrijven met aanzienlijke bijkomende kosten en tijdsverlies op.

5. “We nemen terug de controle in handen,” is nog zo’n mirage. De Britten kunnen, eens buiten de eenheidsmarkt en douane-unie, zelf handelsakkoorden afsluiten. Maar indien het wil exporteren naar de EU, haar grootste exportmarkt, volgt het de EU-regels of komen de goederen de Europa niet binnen. Het Verenigd Koninkrijk wordt een regelnemer in plaats van een regelgever. Dat geldt ook voor toekomstige deals met andere grote handelspartners zoals China, of de VS. Het wordt niet eenvoudig voor de ‘Leavers’ om aan hun landgenoten uit te leggen dat ‘terug de controle in handen krijgen’ tevens betekent supermarkten met in de vleesrekken keuze tussen met hormonen behandelde biefstuk en in chloor gewassen kippen.

“We’ll have our cake and eat it”, verklaarde de toenmalig flamboyante maar gevaarlijke minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson bij de aanvang van de de Brexit-onderhandelingen. Ook het officieel standpunt van de Labour partij is dat elke Brexit deal ‘exact dezelfde voordelen’ moet bieden dan die het VK genoot binnen de eenheidsmarkt en douane-unie. Dat gaat echter niet samen met de ultieme wensen van de controle van immigratie en het zelf onderhandelen van handelsakkoorden.

Het zich terugtrekken uit de EU brengt moeilijke politieke keuzes en afwegingen met zich mee. De Britse politici hebben daarover gezwegen en  / of gelogen tegen hun kiezers. Met het naderen van de deadline komt de pijnlijke waarheid langzaam bovendrijven en beseffen steeds meer Britten dat hen een rad voor de ogen werd gedraaid. Hopelijk is het nog niet te laat en krijgt deze saga via een tweede referendum of het intrekken van artikel 50 nog een onverwachte finish en een gelukkige afloop.