De bankier van de centrale banken is verontrust en laat dat ook blijken

De Bank voor Internationale Betalingen (BIB) werd in 1930 opgericht. Zij moest onder meer de fondsen voor de heropbouw van Europa na de oorlog verdelen. Ze is gevestigd in Basel en is een belangrijke plaats voor dialoog tussen de grote centrale banken van de wereld. De BIB helpt de centrale banken bij het voeren van een goed beleid rond monetaire stabiliteit. Zij centraliseert ook de inzameling en de publicatie van tal van statistische gegevens over de bancaire activiteit en de financiële markten. Haar laatste kwartaalverslag, dat op 15 september gepubliceerd werd, is in dat opzicht zeer leerrijk. Want de bank heeft het daarin over twee belangrijke thema’s, en wel op vrij verrassende wijze. En dat stemt tot nadenken. Het eerste thema handelt over het feit dat ‘de schuldenberg bepaalde ondernemingen sterk onder druk zal zetten’ want de schuldafbouw die werd verwacht na de crisis van 2008 heeft zich niet doorgezet. Het tweede thema buigt zich over wat de verantwoordelijke van de Afdeling monetaire en economische zaken, de ‘vraag van 1.000 miljard dollar’ noemt, namelijk: waarom is de inflatie zo laag terwijl de economieën worden geconfronteerd met meer dan zogenaamde ‘volledige tewerkstelling’ en de centrale banken toch nooit eerder geziene inspanningen leveren om die te ondersteunen. De BIB vindt het verontrustend dat niemand een antwoord weet op die vraag.

Een woordje uitleg over die twee thema’s:

De kwetsbaarheid van de balansen van bepaalde ondernemingen

Na de financiële crisis van 2008 was er van de verwachte schuldafbouw geen sprake. De niveaus van de mondiale schuld ten opzichte van het BBP zijn blijven stijgen. Daardoor stegen ook de overheidsschulden terwijl de particuliere schulden wel daalden. De BIB meldt tevens dat de schulden van de groeilanden tussen 2007 en eind 2016 zijn verdubbeld en stelt tegelijk dat de mondiale schuld misschien wel met 13.000 miljard dollar onderschat wordt. De klassieke boekhoudkundige methodes houden namelijk geen rekening met afgeleide producten. Die worden op de wisselmarkten vaak gebruikt om de internationale handel te kunnen indekken. De BIB waarschuwt tevens voor het feit dat ondernemingen met veel schulden die momenteel van lage rentevoeten genieten, riskeren in de problemen te geraken als de centrale banken beslissen om hun monetair beleid te verstrakken. Heel wat voorlopende indicatoren geven al aan dat er problemen op komst zijn, want de lage schuldendienstquote is uitsluitend te wijten aan de lage rentestand. De BIB besluit dat de stijging van het aantal ondernemingen die onvoldoende winst boeken om de schuldendienst te dekken, weinig goeds belooft en vraagt zich af wat er zal gebeuren wanneer de rente opnieuw gaat stijgen.

Gebrek aan inflatie: de vraag van 1.000 miljard dollar

Ondanks de vele inspanningen van de centrale banken van de voorbije jaren, en ondanks het feit dat de economische groei in de wereld erop vooruit gegaan is, stelt de BIB vast dat er een ernstig gebrek aan inflatie is zonder daarvoor een verklaring te hebben. De inflatie stuurt nochtans de acties van de centrale banken. En de evolutie van de inflatie bepaalt de richting die de wereldeconomie de volgende jaren uitgaat, maar ook het kader waarbinnen het overheidsbeleid opereert. Het is dus zeer verontrustend dat niemand een antwoord kan geven op die ‘vraag van 1.000 miljard dollar’.

Meer weten:

https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1709b.pdf voor Engels en https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1709b_fr.pdf voor Frans.